Bejaarde konijnen vereisen wat meer verzorging omdat hun lichaampje het allemaal niet meer goed aankan.
Hieronder vind je mijn ervaring. Wat niet wil zeggen dat alle oudere konijnen baat hebben bij dezelfde behandelingen.
Vraag altijd raad aan jouw dierenarts!
Fluffy (10 jaar in 2011) begon door spondylose een "smal kontje" te krijgen. Ze verloor bijna 300g in gewicht en verloor veel spiermassa, vooral in haar rechterachterpoot. Meer info vind je op haar ziektepagina. Er werd me verteld dat er niets aan te doen was. Maar toen ook haar ribben voelbaar werden en ze almaar zwakker werd, kon ik niet meer machteloos toekijken.
Vroeger dacht men dat seniorenvoeding minder eiwitten moest bevatten omdat een teveel aan eiwitten de nieren kon overbelasten en beschadigen. Dit geldt echter alleen voor dierlijke eiwitten, niet voor plantaardige. Bejaarde konijnen met ondergewicht hebben net een grotere behoefte aan eiwitten.
Bron (vanaf 3:10):
Daarom schakelde ik Fluffy over op Junior Science Selective. Dit bevat 17% eiwitten.
Ze krijgt ook 2x zoveel voer dan vroeger. En hoewel meer "gewoon" voer resulteerde in blindedarmkeutels, is dit bij het junior voer net niet het geval. Ik begrijp niet goed hoe dit kan want teveel eiwitten zorgen net voor het laten liggen van blindedarmkeutels. Toch werkt het bij Fluffy dus ik ga gewoon door. Gelukkig is haar eetlust prima.
En sinds ze dit voer krijgt, komt ze gestaag bij én... begint ze ook weer te verharen. Een proces dat ze in 2011 overgeslagen heeft, waarschijnlijk was haar lichaam gewoon te zwak.
Het junior voer met meer eiwitten geeft haar weer kracht en energie. Ze loopt beter, ligt minder te suffen en te slapen, speelt weer enz.
In een periode van 4 maanden is ze weer 200g aangekomen en heeft ze bijna een volledig nieuwe vacht gekregen. Nu voelt ze weer voller op haar ribben en poep.
Uiteraard geldt dit alleen voor konijnen met ondergewicht. Konijnen met overgewicht moeten voeding met minder calorieën krijgen.
Edit: ook 9-jarige Snowy krijgt nu alleen nog maar junior voer en 2x zoveel als voorheen. Hij komt niet spectaculair bij maar blijft gelukkig wel mooi op gewicht hiermee.
Houd er ook rekening mee dat de smaak van oudere konijnen kan veranderen. Iets wat ze al hun hele leven lang lusten, willen ze soms plots niet meer eten. Dan is het aan ons om andere variaties te vinden.
Het afweersysteem van senior dieren werkt ook niet meer zoals vroeger. Daarom kunnen ze wat extra ondersteunende hulp gebruiken die hun weerstand op peil helpt houden.
* Kruiden en planten staan bekend om geneeskrachtige eigenschappen hebben. Meer hierover lees je op deze pagina.
* Echinacea is al lang gekend als oppepper van het immuunsysteem. Je kan het in verschillende vormen geven: gedroogde kruiden, druppels of tabletten.
Kruiden: een snuifje tussen andere kruiden mengen.
Druppels: 8 druppels Echinacea in het drinkwater, elke dag vernieuwen. Het konijn hoeft het water niet allemaal op te drinken, zelfs een paar slokken is al genoeg. Of 5 druppels op een stukje brood, appel etc., 3x daags. (bron: SKB).
Tabletten: 1 tabletje per dag per konijn
Het is aangewezen om konijnen regelmatig een boost-kuur te geven. Zeker als hun weerstand afneemt, bv. tijdens de rui. Echinacea mag niet continu gegeven worden, dan verliest het zijn werkzaamheid.
Een kuur gaat als volgt: 2 weken wel - 1 week niet - 2 weken wel.
* Vitaminendruppels: vooral voor konijnen die weinig groenten eten, zijn vitaminendruppels een mogelijke oplossing. Een bejaard lichaam heeft soms moeite om de nodige vitaminen uit voedingsstoffen te halen. Vitaminendruppels hoeven niet verwerkt te worden, ze worden meteen opgenomen. Vraag bij jouw dierenarts welke vitaminen geschikt zijn.
* Vitaminenbiks: Zooplus verkoopt biks die goed is voor het immuunsysteem, de vacht, de spijsvertering, de rui enz.
Samenstelling: Haverschillen, worteldroesem, tarwezemelen, gemalen zonnebloempitten, vruchtenpulp, gemalen lijnzaden, bierborstel*, biergist*, johannisbrood, calciumcarbonaat, kamillebloesem (1%), chicoreepoeder (0,6% inuline), natriumchloride. ( *in totaal 4% )
Toevoegingen per kg:
Vitamine A 10000 IE, vitamine D3 1200 IE, alpha tocoferolacetaat (vitamine E) 40 mg, koper-(II)-sulfaat, pentahydraat 7,5mg.
Het is sowieso verstandig om konijnen regelmatig te wegen. Op die manier kun je er sneller achter komen als er iets mis is. 1x/maand wegen is aangewezen. Ik zelf weeg nu 1x/week om het gewicht goed in de gaten te houden. Schaf een nauwkeurige weegschaal aan zodat je zo weinig mogelijk afwijkingen krijgt. Weeg ook telkens op hetzelfde tijdstip, dan krijg je een accuraat overzicht.
Meer info over wegen en hoe je kunt zien of je konijn te dik, te dun of net goed is: klik hier.
Oudere dieren worden wat strammer en minder beweeglijk. Het kan gebeuren dat ze zelf niet meer overal bij kunnen en hun vacht niet meer zo goed kunnen verzorgen als vroeger. Daarom hebben ze een beetje hulp van ons nodig.
De doorbloeding van de huid van bejaarde konijnen is ook niet meer optimaal. Een dagelijkse borstel- en/of kambeurt kan dus niet alleen helpen om een gezonde en glanzende vacht zonder klitten te krijgen. Maar door te kammen of te borstelen, stimuleer je eveneens de bloedvaten onder de huid.
Borstelen met een baby- of rubber borstel is vaak niet genoeg. Zeker niet als jouw bejaard konijntje klitten heeft en/of er plukkerig uitziet. En de borstels met ijzeren pinnetjes zijn dan weer te scherp voor de gevoelige huid.
Mijn ervaring is dat je met een vlooienkammetje heel goed klitten kunt weghalen, natuurlijk moet je ook hier voorzichtig zijn. Het is niet de bedoeling dat je zo hard trekt dat je de huid stuk trekt. Konijnen hebben een hele dunne huid! Ernstige klitten knip je best - voorzichtig ! - weg.
Een tip die ik van lezeres Iris van Essen kreeg: Zij gebruikt een oude tandenborstel voor haar seniortjes om de piekjes en klitjes weg te halen en heeft er goede ervaringen mee.
Seniortjes krijgen soms een 'oude teddybeervacht', ook al zijn ze nog prima in staat om zich te wassen. De vacht ligt dan niet meer mooi aan en vooral op de slapen (het stukje tussen de ogen en oren) kan de vacht er wat 'frommelig' uitzien.
Omwille van de minder goede doorbloeding, kan de huid uitdrogen en schilferig worden. Op de oortjes wordt dit het snelst duidelijk. De oren verliezen hun beharing en de huid wordt droog. Het volstaat om 1x/dag de buitenkant van de oortjes met een dun laagje uiercrème of andere hydraterende crème in te smeren. Zolang de crème maar niet schadelijk is als die wordt opgelikt.
Konijntjes die strammer worden, hebben soms ook moeite om nog met hun achterpoten aan hun oren te krabben. Bij Fluffy vormt haar rechter-achterpootje het probleem, waardoor haar rechteroor vlug vuil wordt. Haar linkeroor kan ze nog krabben maar in haar rechteroor kan ze het oorsmeer niet meer verwijderen.
Neem een schoon wattenstaafje en ga voorzichtig in het oor. Als je goed kijkt, zie je verschillende gangen in het oor, die moet je wekelijks allemaal schoonmaken. Als je twijfelt kun je het eerst door jouw dierenarts laten voordoen of gewoon iedere week laten doen. Ik moet zelf ook regelmatig terug om het oor grondig te laten schoonmaken. Ik heb namelijk geen oorkijker om te controleren of alles schoon is.
Oudere konijnen hebben soms last van traanoogjes. In het begin is een traanoogje nog onder controle te houden d.m.v. druppels maar op een bepaald moment lukt dit helaas niet meer. Eender welke oogzalf werkt dan ook niet meer. Sommige dierenartsen spoelen dan de traanbuis maar ook dit helpt maar tijdelijk. En het zorgt bovendien voor littekenweefsel, waardoor het oog nog meer gaat tranen en spoelen uiteindelijk niet meer lukt. Denk dus goed na voordat je de traanbuis laat spoelen.
Een oogje druppelen doe je zo:
Trek met duim en wijsvinger van 1 hand het oogje voorzichtig open. Met je andere hand laat je een druppel op de oogbol vallen. Het oog niet dadelijk laten sluiten, dan perst het konijn de druppel naar buiten. Hou het oogje een seconde open, laat het oogje los, het konijn sluit het oog vanzelf en masseer - zachtjes en voorzichtig ! - het oogje om de druppel te verspreiden.
Goede homeopatische oogdruppels zijn Oculoheel en Euphrasia, lees hier meer.
Als druppelen niet meer helpt, kun je niets anders doen dan het oogje regelmatig droogdeppen. En de vacht die samenklit onder het oog, kun je schoonmaken met een zachte oogbalsem. Eventueel kam je voorzichtig met een vlooienkammetje om de hardnekkige klitten onder het oog te verwijderen. Lees hier meer.
Bejaarde konijnen kunnen cataract, ook wel staar genoemd, ontwikkelen. Dit is een gevolg van de ouderdom en opereren om de lens te vervangen wordt meestal niet gedaan. De narcose houdt immers een groter risico in bij oudere konijnen. Hun zicht wordt troebel, maar ze zien wel nog het verschil tussen licht en donker, beweging zien ze ook nog. Toch zul je vaststellen dat ze voorzichtiger lopen en regelmatig ergens tegenaan botsen.
Daarom is het aan te raden om meubels en hun speelgoed niet of niet meer teveel van plaats te veranderen. Anders kunnen ze zich niet meer zo goed oriënteren.
Bejaarde konijnen worden vaak wat knokiger en dan is het wel zo fijn om zachte plekjes te hebben waar je comfortabel kunt liggen of zitten. Fluffy bv. leunt graag tegen iets zacht en daarom heb ik een fleecedekentje in haar kooi gehangen en slaapt ze tegen een oude slof. Maar opgepast als jouw konijn aan de stof zou knagen, dan is dit uiteraard geen goed idee!
Konijnen die gewend zijn om op een gladde vloer te lopen, hebben er meestal geen problemen mee. Maar met het ouder worden, kan het wel problemen opleveren. Daarom legde ik loopstroken van rubberen en stoffen matten.
Omdat oudere konijnen strammer worden en niet meer zo goed kunnen springen, is het aan te raden om een wc te nemen met een lage instap. Voor kleine konijnen bestaat dit maar voor grotere konijnen kun je een hondenmand gebruiken (zonder gaatjes in de bodem weliswaar!). Als je dit niet meer vindt, is het ook mogelijk om een curverbak te nemen en daar een opening in te maken. Maak dan wel de randen onscherp.
Ook in de kooi springen kan een probleem worden. Een opstapje/trapje kan helpen. Ik zette hen er altijd in als ik zag dat ze in de kooi wilden.
Er is - zoals gewoonlijk - niet veel bekend over massage en fysiotherapie voor konijnen. Ook fysiotherapeuten die met dieren werken hebben vaak weinig tot geen kennis van konijnen. Ik doe zelf oefeningen bij Fluffy maar natuurlijk heel voorzichtig en ik ga nooit over haar grenzen!
Ik heb wel een Engelstalig boekje over massage bij konijnen gevonden waarin alles duidelijk beschreven wordt. Deze technieken pas ik dan ook toe bij Fluffy. Het boekje heet "The relaxed rabbit" van Chandra Moira Beal. Ik ben het niet met alles eens, zij legt een konijn bv. op zijn rug. Dat zou ik nooit doen omdat je het konijn dan in prooidier-toestand brengt. Hij lijkt dan ontspannen te zijn maar in werkelijkheid houdt hij zich voor dood.
Ik masseer uitgebreider dan het filmpje laat zien. Ook de wangen, billen, poten, oren enz. krijgen een beurt maar dat is teveel om in 1 filmpje te laten zien. Daarom: enkele fragmenten.
In bovenstaand filmpje was Snowy nog jong. Als ik dit schrijf, is het december 2014 en is hij ook al bijna 11 en stram aan het worden. Op facebook gaf Ineke haar konijntje Mystique een infrarood massage in de nek vanwege EC en een scheef hoofdje. Ik besloot dit ook toe te passen in de hoop dat het wat zou helpen om de stramme spieren wat soepeler te maken. Ik gebruik enkel de infrarood warmtelamp, niet de massageknop, want die is zelfs op de laagste stand te heftig voor konijnen.
Het doet geen spectaculaire dingen, op zo een leeftijd mag je geen wonderen meer verwachten. Maar Snowy geniet met volle teugen, maakt maalgeluidjes en is weer ietsje actiever en beweegt ietsje soepeler. Hij bleef soms haperen bij het in- en uitspringen van de kooi en dat gaat nu beter.
Lees echter goed de instructies van het massage-apparaat! Bij onderstaand apparaat mag je de lamp bv. niet langer dan een minuut op dezelfde plaats houden, dan kan verbranding van de huid ontstaan. Ik houd het apparaat ongeveer 20 seconden op 1 plaats en schuif dan een paar cm op. Afhankelijk van hoe Snowy reageert, maak ik soms ook cirkelvormige bewegingen om de spieren wat losser te maken.
T-Touch is natuurlijk goed voor elke leeftijd maar senior dieren genieten er volop van. T-Touch is geen massage, het wordt met een zeer lichte druk uitgevoerd, zo licht dat er niet zoals bij fysiotherapie/massage op de spieren gewerkt wordt maar op het zenuwstelsel. Het is een vorm van aanraking die stimulerend en ontspannend werkt. T-Touch heeft een genezingsbevorderend en bewustwordingseffect op het hele lichaam van het dier. Door deze bewegingen leert het dier zijn lichaam anders te gebruiken en bepaalde delen niet te overbelasten. T-Touch verbetert het zelfbewustzijn van het dier en zorgt voor een beter mentaal evenwicht. De basisbewegingen zijn door iedereen gemakkelijk aan te leren. Ze worden met de vingers of hand gemaakt en kunnen cirkelvormig, liftend, strijkend zijn enz. Info en cursus: www.ttouch.be
<
Een onderdeel van T-Touch is bandage. Lichte druk heeft een kalmerend effect op het zenuwstelsel. Je kunt het vergelijken met het inwikkelen van een baby om hem tot rust te brengen. Vaak werkt het al vanaf de eerste keer maar soms moeten konijnen er ook aan wennen. Bij de eerste keer was Fluffy nog onrustig, de 2de x ging het al een stuk beter en bij de 3de keer ontspande ze zich volledig.
Beelden zeggen meer dan woorden. Klik op de foto's om ze te vergroten.
Bij oudere dieren is het geen overbodige luxe om wat vaker naar de dierenarts te gaan. Voorkomen is immers beter dan genezen!
Ook pijnbestrijding is belangrijk als het konijn het nodig heeft. De dierenarts kan de nier- en leverwaarden regelmatig controleren. Zelfs als je seniortje hierin afwijkingen zou hebben, dan is het nog altijd beter om een korter maar pijnloos leven te leiden dan een langer leven gekweld door pijn. Vraag aan je dierenarts het beste middel en de dosering. Eventueel kun je ook kiezen voor een homeopathische pijnstiller.
Dementie komt niet alleen bij mensen voor, maar ook bij dieren. Dat weten de meesten van ons al, want bij honden en katten is het intussen al een redelijk bekend gegeven. Maar dat ook konijnen dement kunnen worden, daar is nog niet zo veel over nagedacht.
Beginnende dementie is bij mensen al lastig te herkennen, bij dieren is het nog een stuk lastiger. En bij konijnen, die sowieso weinig signalen afgeven, kan herkennen van dementie echt heel lastig zijn. Je moet het gedrag van je konijn goed kennen om te merken dat er ‘iets’ is met de hersens.
Je bent al een paar keer ongerust naar de dierenarts geweest. Gebitje laten checken. Lijfje na laten voelen. Buikje laten luisteren. En alles was telkens prima in orde. Gezond konijn, alhoewel tamelijk op leeftijd, maar verder niets mis mee. Dan ligt een neurologische oorzaak eigelijk wel voor de hand.
Maar alleen door dingen die je opmerkt, en waar je op begint te letten, kan het kwartje vallen.
DINGEN WAARAAN JE MOGELIJKE DEMENTIE BIJ JE KONIJN ZOU KUNNEN HERKENNEN
Eten en drinken
- Je konijn gaat enthousiast eten, maar stopt na een paar hapjes. Blijft verder voor het bakje een beetje voor zich uit zitten suffen. Als je zijn aandacht trekt door bijvoorbeeld het bakje even wat heen en weer te schuiven, gaat je konijn weer hard verder eten. Je konijn was gewoon vergeten dat hij zat te eten. Als dit vaker gebeurt dan is dat een duidelijk signaal.
- Op de vaste voertijd doet je konijn enthousiast als altijd, loopt heen en weer, maar gaat vervolgens niet naar de plek waar de voerbak altijd neergezet wordt. Hij blijft kijken waar het voer blijft. Zet je de voerbak vlak voor zijn neus, dan begint hij enthousiast te eten. Je konijn heeft honger genoeg, maar weet niet meer waar de voerplek ook alweer is. Als dit vaker gebeurt is dit ook een duidelijk signaal.
NB Dit gedrag kun je overigens ook tegenkomen bij een konijn met gezichtsverlies als gevolg van bijvoorbeeld staar, je moet er dus even op letten dat dit niet de oorzaak is van het veranderde gedrag.
- Je konijn was altijd een goede hooi eter, maar eet het nu niet tot nauwelijks meer. De hooiruif/mand blijft nagenoeg vol. Maar leg je het hooi vlak voor zijn neus, dan gaat hij er wel volop en met overgave van eten, zoals je altijd gewend was. In dit geval weet je konijn de hooiplek niet meer, en eet alleen van het hooi als hij er toevallig langs komt. Om die plek daarna weer te vergeten. Het beste kun je gewoon maar overal hooi neerleggen voor je konijn.
- Je konijn drinkt veel te weinig terwijl hij altijd een goede drinkgewoonte had, vaak zelfs op vaste tijden. Grote kans dat je konijn de waterbak niet meer weet te vinden. Of hij is zelfs vergeten dat er een waterbak is. Hij moet er toevallig langs lopen: “hee, water!” om te gaan drinken. Zie je je konijn nooit meer linea recta naar de waterbak lopen, zoals hij altijd deed, en drinkt hij te weinig? Zet de waterbak dan regelmatig even voor zijn neus. Als hij dan goed gaat drinken, dan weet je het wel…
Onzindelijkheid
- Je konijn is altijd prima zindelijk geweest, maar plast en keutelt nu ineens op de vreemdste plekken. Hij blijft ook gerust midden in zijn plas zitten, waardoor hij van onderen vervuilt. Hij is zijn zindelijke gewoontes vergeten en bedenkt niet meer dat hij dit op de wc moet doen… Gesteld dat hij nog weet waar die wc ook alweer is.
LET OP! Als het alleen een kwestie is van overal plassen en vertoont je konijn verder met alles normaal, alert gedrag, dan kan er een blaasprobleem spelen, dus geen dementie.
Gedragsveranderingen
- Je konijn was altijd heel bang voor bepaalde dingen, en nu ineens niet meer. Raakte hij bijvoorbeeld altijd direct in paniek van de kat of de hond, of van een vreemd (groot) voorwerp wat ineens in zijn blikveld werd gezet, nu blijft hij de rust zelve. Alsof dat nu langs hem heen gaat.
Veranderingen in leefgebied
- Bij een dement konijn is het belangrijk dat er niets in zijn leefplek verandert. Zijn konijnen over het algemeen nieuwsgierig en onderzoekend wanneer er dingen op een andere plek gezet worden, of wanneer en nieuwe dingen gegeven worden, bij een dement konijn moet er niets veranderen. Bij de geringste verandering raakt een dement konijn de kluts kwijt en weet zelfs de weg niet meer in zijn eigen verblijf.
NB Dit is dus iets om rekening mee te houden als het konijn tijdens vakantie een poosje in een pension moet logeren. Ook als het konijn tijdens vakantie thuis door een ander verzorgd wordt, moeten daar goede instructies over gegeven worden aan de verzorger.
Bij je demente konijn zul je goed op het eet- en drinkgedrag moeten letten, en bijsturen als dat nodig is. Het beste kun je je konijn maandelijks wegen, bij gewichtsverlies kun je hem dagelijks wat bijvoeren.
NB Overal waar ‘hij’ staat kan ook ‘zij’ gelezen worden.
